ΠΜ406 – Συµβουλευτική Ψυχολογία και Προσανατολισµός

Αρχές και φιλοσοφία μαθήματος: Η Συμβουλευτική Ψυχολογία αποτελεί έναν εφαρμοσμένο κλάδο της επιστήμης της Ψυχολογίας με κύριο στόχο την επιτυχή επίλυση κάθε είδους κρίσης (αναπτυξιακή κρίση, λήψη απόφασης, ακούσιες αλλαγές στη ζωή), και σκοπό την προαγωγή της ψυχικής υγείας του ανθρώπου και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του. Η Συμβουλευτική Ψυχολογία βρίσκει εφαρμογή σε όλα τα πεδία δράσης του ανθρώπου και κυρίως στην εκπαίδευση, καθώς στοχεύει στην ολόπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπου, στόχος που συνάδει με το σκοπό της ίδιας της εκπαίδευσης. Ο Προσανατολισμός/Η Συμβουλευτική σταδιοδρομίας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς πραγματεύεται σημαντικά ζητήματα της προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης του ατόμου. Η ικανότητα του νεαρού ατόμου για το σχεδιασμό της σταδιοδρομίας του απαιτεί την απόκτηση δεξιοτήτων ωφέλιμων για τη ζωή του, καθώς του δίνει τη δυνατότητα να επαναπροσδιορίζει τη θέση του σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο. Ο νέος ρόλος του εκπαιδευτικού, όπως αυτός προσδιορίζεται από τις συνεχείς και ραγδαίες κοινωνικές, οικονομικές, και εργασιασκές εξελίξεις, καθιστά αναγκαία και επιτακτική την επιστημονική κατάρτιση του σε τομείς που θα του επιτρέπει να καταννοεί την πολυπλοκότητα του αθρώπινου ψυχισμού και την αλληλεπίδραση που έχει με το περιβάλλον και τις συνθήκες διαβίωσης. Η κατοχή γνώσεων και δεξιοτήτων από τον εκπαιδευτικό στα επιστημονικά πεδία της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας και του Προσανατολισμού παρέχει σε αυτόν τα εξής: Α) την κατανόηση της λειτουργίας του ανθρώπινου ψυχισμού, των παραμέτρων που συντελούν στην πρόληψη ψυχικών προβλημάτων και στην προώθηση της επαρκούς προσωπικής ανάπτυξης του μαθητή, αλλά και το σχεδιασμό δράσεων σε επίπεδο ατόμου και ομάδας, οδηγώντας σε μια αρμονική συνύπαρξη των εμπλεκόμενων στην εκπαιδευτική διαδιασία μερών. Β) τη δυνατότητα παρεμβάσεων με σκοπό την προώθηση της συγκροτημένης επαγγελματικής ταυτότητας και επαγγελματικής ωριμότητας των μαθητών και την αύξηση της επάρκειά τους στο σχεδιασμό της σταδιοδρομίας τους. Γ) τη δυνατότητα να αξιοποιεί τις δικές του ψυχικές δυνατότητες για την επαρκή άσκηση των καθηκόντων του, στοχεύοντας στην προσωπική και επαγγελματική του ανάπτυξη. Ορισμένες δεξιότητες είναι συναφείς με κάποια γνωστικά αντικείμενα ενώ άλλες διαχέονται στα περισσότερα γνωστικά αντικείμενα. Για το λόγο αυτό, η Συμβουλευτική Ψυχολογία και ο Προσανατολισμός αφορούν σε όλους τους εκπαιδευτικούς όλων των ειδικοτήτων.

Περίγραμμα μαθήματος: Εννοια και σκοπός της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. Κύριες θεωρητικές προσεγγίσεις της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. Η Συμβουλευτική σχέση και η συμβουλευτική διαδικασία. Μεθοδολογία εφαρμογής συμβουλευτικών δεξιοτήτων στο άτομο και την ομάδα. Εφαρμογές της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. Η Συμβουλευτική Ψυχολογία στην οικογένεια και στη σχέση γονέων‐παιδιών. Η συμβουλευτική Ψυχολογία στο χώρο του σχολείου. Ο συμβουλευτικός ρόλος του εκπαιδευτικού. Συμβουλευτική εφήβων & Συμβουλευτική γονέων‐ Δεξιότητες επικοινωνίας. Προσανατολισμός/Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας: έννοια και σκοπός. Κύριες θεωρητικές προσεγγίσεις επαγγελματικής ανάπτυξης & λήψης απόφασης. Επαγγελματική ταυτότητα και ωριμότητα. Η οικογένεια ως παράγοντας επίδρασης της επαγγελματικής ανάπτυξης των μαθητών. Βασικές λειτουργίες της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας. Μεθοδολογία της συμβουλευτικής σταδιοδρομίας‐ σχεδιασμός δράσεων. Συμβουλευτική σταδιοδρομίας και κοινωνικός αποκλεισμός. Η αξιοποίηση των ΤΠΕ στη Συμβουλευτική Ψυχολογία και Συμβουλευτική σταδιοδρομίας. Παγκοσμιοποίηση και συμβουλευτική σταδιοδρομίας‐ Διαπολιτισμική Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας. Επαγγελματική ταυτότητα του εκπαιδευτικού/Σύγκρουση οικογένειας‐εργασίας‐ Πρόληψη της επαγγελματικής εξουθένωσης.

Μαθησιακοί στόχοι: Οι φοιτητές θα πρέπει: • Να κατανούν και να περιγράφουν την έννοια και το σκοπό της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. • Να κατανοούν τη λειτουργία του ανθρώπινου ψυχισμού. • Να πραγματεύονται με επάρκεια βασικές θεωρητικές έννοιες της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας και να τις χρησιμοποιούν για την ερμηνεία της συμπεριφοράς του ατόμου. • Να εφαρμόζουν τις μεθόδους και τις τεχνικές συμβουλευτικής παρέμβασης σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο. • Να κατανοούν το ρόλο της οικογένειας στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού/εφήβου και να επικοινωνούν αποτελεσματικά με τους γονείς. • Να σχεδιάζουν παρεμβάσεις πρόληψης στο χώρο του σχολείου. • Να περιγράφουν τους στόχους και το περιεχόμενο της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας. • Να αναγνωρίζουν τις βασικές λειτουργίες της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας. • Να αξιολογούν ιδεολογικές και κοινωνικές διαστάσεις της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας. • Να εντοπίζουν τους σχολικούς και οικογενειακούς παράγοντες που επιδρούν στην επαγγελματική ανάπτυξη των μαθητών και να αναγνωρίζουν τη σημασία τους. • Να βοηθούν τους μαθητές να αναπτύξουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για να σχεδιάσουν την εκπαιδευτική και επαγγελματική τους πορεία και να ενταχθούν στην αγορά εργασίας. • Να συσχετίζουν τη Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας με κοινωνικοοικονομικά δεδομένα και την αγορά εργασίας και να υλοποιούν δράσεις που συνδέουν την εκπαίδευση με την αγορά εργασίας. • Να χρησιμοποιούν την τεχνολογία για τους σκοπούς εφαρμογής της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας και του Προσανατολισμού. • Να διαχέουν στοιχεία Συμβουλευτικής Ψυχολογίας και της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας στη διδασκαλία των γνωστικών τους αντικειμένων. • Να διακρίνουν ειδικά προβλήματα και πολιτισμικές παραμέτρους μαθητών που απειλούνται απο κοινωνικό αποκλεισμό και να υιοθετούν την κατάλληλη κατά περίπτωση συμβουλευτική παρέμβαση. • Να εντοπίζουν έγκαιρα τα σημεία της επαγγελματικής εξουθένωσης και να λαμβάνουν τα μέτρα που θα τους επιτρέψει να ασκούν με επάρκεια το ρόλο του εκπαιδευτικού προς όφελος των ίδιων και των μαθητών τους.